Soğutma ve ısıtma, insanın var olduğundan bu yana bir ihtiyaç olmuştur, tarihte insanoğlu çeşitli aletler kullanarak bu ihtiyaçlarını karşılamaya çalışmışlardır. Önceleri insanlar soğutma ihtiyacını daha çok su ile karşılamaya çalıştıkları tahmin edilmektedir , zamanla çeşitli icatların bulunması ile farklı alet edevatlar kullanılmıştır. 1500’lü yıllarda Leonarda da Vinci’nin su ile bazen insan gücü ile çeviren ilk fanı icat etmiştir, bu ise klima sistemin ilk başlangıcı sayılmaktadır.
19.Yüzyıla gelene kadar bazen insan gücü ile bazen farklı aletler kullanılarak yelpazeler, fanlar yapılmıştır, daha sonraları ise bu fanları radyotörler ve kazanlar takip etmiş böylece soğutma sistemi büyük gelişim göstermiştir. Klimaların icadı da yine bu döneme denk gelmektedir.
1930’lu yıllarda Dupont tarafından Florokarbon kökenli soğutucu gazların gelişimi ile klima sisteminde devrim yapılmıştır. Soğutma sisteminde kullanılan soğutmalı kondenserli cihazların ve ev tipi paket klima cihazların icadı ile soğutma sektörü büyük gelişim ve başarı göstermiştir.
1970 petrol krizinden sonra soğutma ve ısıtma cihazlarındaki gelişmeler ve elektronik bilgisayar teknolojisinin de gelişmesiyle soğutma cihazları günlük hayatımızda daha çok yer edinmeye başlamıştır. Sadece günlük hayatımızda değil endüstriyel alanda, üretim alanlarında da soğutma sistemi sıkça kullanılmaya başlanmıştır. Bu gelişmeler büyük bir ihtiyacımızı giderirken pek çok sorunu da beraberinde getirmiş oldu.
Klima ve soğutma sektöründeki başlıca evrensel sorunlar;
Çevre kirliği sorunları ve ekonomik sorunlar olarak başlıca iki gruba ayırabiliriz.
Çevre kirliliğine örnek olarak, cihazların görsel bozuklukları, gürültü kirliliğini ve soğutma cihazların sebep olduğu ozon tahribatını gösterebiliriz.
Ekonomik sorunlara ise, cihazların maliyetlerin yüksek olmasını, işletme giderlerinin yüksek olmasını ve bakımı doğru kullanımını örnek gösterebiliriz.
Biz burada daha çok bizi ilgilendiren endüstriyel soğutma cihazlarında başlıca oluşan sorunlara ve bazı çözüm önerilerine değineceğiz.
Soğutma cihazlarındaki en büyük sorun eşanjörlerin ve kondenserlerin zamanla kirlenmesidir. Yani ısı transferinin yapıldığı ekipmanlarda sulu veya havalı sistemlerde eşanjörler suyun veya havanın içerisindeki kirletici etkilerden dolayı zamanla ısı transfer özelliğini yitirmekte, hatta sulu sistemlerde su akışını engelleyerek eşanjörde donma ve buna bağlı eşanjör delinmelerin arızalara neden olmaktadır.
Bu yüzden cihazların rutin bakımları yaptırılmalı büyük arıza oluşmadan önüne geçilmelidir.
Aşağıdaki şemada başlıca bazı karşılaşılabilecek sorunlar ve örnek nedenleri yer almaktadır;
1.Kondenzasyon Basıncının Yüksek Olması | ||
Karşılaşılabilecek Sorunlar | Nedenleri | Cihaz tipi |
Çalışma akımı artar | Kondenser by-pass | Hava soğutmalı |
Cihaz verim (COP) düşer | Yüksek ortam sıcaklığı | Hava soğutmalı |
Soğutma kapasitesi düşer | Yetersiz hava sirkülasyonu | Hava soğutmalı |
Yüksek basma gazı sıcaklığı nedeniyle yağlama bozulur, kompresör arızalanır | Kirli kondenser | Hava soğutmalı-Su Soğutmalı |
Yetersiz kondenser yüzey alanı, yetersiz fan debisi | Hava soğutmalı | |
Yüksek kondenser suyu sıcaklığı | Su soğutmalı | |
Fazla gaz şarjı | Hava soğutmalı-Su Soğutmalı | |
2.Yetersiz Akışkan Dolaşımı | ||
Karşılaşılabilecek Sorunlar | Nedenleri | Cihaz tipi |
Çalışma akımı düşer | Az soğutucu akışkan şarjı | Hava soğutmalı-Su Soğutmalı |
Soğutma kapasitesi düşer | Sıvı hattı solenoid valf arızalı | Hava soğutmalı-Su Soğutmalı |
Yüksek elektrik motor sıcaklığı nedeniyle kompresör arızalanır | Soğutucu akışkan kaçağı | Hava soğutmalı-Su Soğutmalı |
Cihaz verim (COP) düşer | Filtre , kurutucu tıkalı | Hava soğutmalı-Su Soğutmalı |
Genleşme valfi arızalı | Hava soğutmalı-Su Soğutmalı | |
3.Evaporatörde Yetersiz Isı Transferi | ||
Karşılaşılabilecek Sorunlar | Nedenleri | Cihaz tipi |
Çalışma akımı düşer | Yetersiz su debisi | Hava soğutmalı-Su Soğutmalı |
Soğutma kapasitesi düşer | Kirli evaporatör | Hava soğutmalı-Su Soğutmalı |
Sıvı dönüşü nedeniyle kompresör arızalanır | Su pompası arızalı | Hava soğutmalı-Su Soğutmalı |
Cihaz verim (COP) düşer | Kirli su filtesi | Hava soğutmalı-Su Soğutmalı |